راهنمای خرید مادربرد

مادربرد (Motherboard) را می توان اصلی ترین قطعه کامپیوتر دانست چرا که تمامی قطعات دیگر باید به مادربرد متصل شوند تا بتوان با آن ها کار کرد. همچنین مادربرد شما تعیین می کند که شما می توانید از چه پردازنده، کارت گرافیک، حافظه داخلی، حافظه رم و… استفاده کنید. در واقع هر یک از قطعات دیگر کامپیوتر باید با مادربرد هماهنگی کامل داشته باشند. اما مادربرد ها در تنوع فوق العاده بالایی عرضه می شوند و همین موضوع ممکن است سوالات زیادی را برای خریداران ایجاد کند. از جمله اینکه مادربرد های سری Z چه تفاوتی با مادربرد های سری B دارند؟ آیا می توان از یک مادربرد برای پردازنده های مختلف استفاده کرد؟ یک مادربرد با چه رم هایی هماهنگی دارد؟ اصولا چه مادربردی برای گیمینگ و چه مادربردی برای کار های روزمره مناسب است؟ ما می کوشیم در این راهنمای خرید مادربرد برای استفاده خانگی و گیمینگ به این سوالات و دیگر سوالاتی که ممکن است در هنگام انتخاب یک مادربرد به ذهن شما بیاید پاسخ دهیم. پس تا انتها با هیماشاپ همراه باشید.

هماهنگی با پردازنده

بیایید کار را با پردازنده آغاز کنیم. هماهنگی پردازنده و مادربرد را شاید بتوان مهمترین نکته در این راهنمای خرید مادربرد دانست. در واقع اینکه پردازنده با مادربرد هماهنگی داشته باشد اصول انتخاب یک مادربرد را تشکیل می دهد. اما موضوع چیست؟ موضوع این است که هر مادربرد برای اینکه یک پردازنده را در خود جای دهد و بتواند با آن کار کند باید از سوکت و چیپست هماهنگ با آن پردازنده پشتیبانی کند. در ادامه موضوع سوکت و چیپست را کاملا توضیح می دهیم.

سوکت مادربرد

سوکت جایی است که پردازنده به مادربرد متصل می شود و هر سوکت سایز و تعداد پین و دیگر ویژگی های خاص خود را دارد. از این رو اگر یک مادربرد با سوکت LGA 1200 اینتل تولید شده باشد، نمی تواند از پردازنده ای با سوکت LGA 1700 پشتیبانی کند. یک دلیل مهم آن، سایز سوکت است به گونه ای که سوکت LGA 1700 دارای سایز 78 در 78 میلی متر است در حالی که سوکت LGA 1200 دارای ابعاد 75 در 75 میلی متر است. بنابراین باید حتما سوکت مادربرد با پردازنده هماهنگی کامل داشته باشد. در ادامه سوکت مورد استفاده پردازنده های موجود در بازار را بررسی می کنیم.

پردازنده های نسل 12 اینتل: پردازنده های نسل 12 اینتل به سوکت LGA 1700 متصل می شوند (LGA مخفف عبارت Land grid array به معنای آرایه کف مشبک است). این سوکت در واقع دارای 1700 پین بیرون زده است که با استفاده از آنها با پردازنده ارتباط برقرار می کند. تمامی پردازنده های نسل 12 اینتل از سری Core i3 گرفته تا سری Core i9 به این سوکت متصل می شوند.

پردازنده های نسل 5 رایزن AMD: پردازنده های نسل 5 شرکت AMD به سوکت AM4 نیاز دارند. در واقع پردازنده های این شرکت از سال 2017 تاکنون به همین سوکت متصل می شوند ولی AMD قرار است در سال 2022 از پردازنده هایی که به سوکت AM5 متصل می شوند رونمایی کند. تمامی پردازنده های دسکتاپ این شرکت از Ryzen 5 تا Ryzen 9 به این سوکت متصل می شوند.

چیپست مادربرد

چیپست در واقع آن چیزی است که پردازنده، یعنی مغز کامپیوتر را، به سایر بخش ها متصل می کند. اگر بخواهیم یک مثال قابل درک بزنیم باید بگوییم چیپست در مادربرد مانند نخاع در بدن انسان عمل می کند که بخش های مختلف را به مغز متصل می کند. چیپست یک مادربرد شاید از سوکت هم مهمتر باشد. برای مثال ممکن است پردازنده های دو یا چند نسل یک شرکت با یک سوکت همخوانی داشته باشند ولی زمانی که چیپست مادربرد متفاوت باشد عملا امکان استفاده از آن وجود نخواهد داشت. معمولا سری های مختلف مادربرد با سری چیپست آنها معرفی می شوند. برای مثال مادربرد Z690، H670، B550 و… چیپست ها توسط شرکت های اینتل و AMD تولید می شوند و در اختیار سازندگان مادربرد قرار می گیرند. چیپست ها در سری های مختلف ساخته می شوند. برای مثال اینتل در حال حاضر چیپست های سری 600 را برای پردازنده های نسل 12 خود (Alder Lake) را عرضه می کند. از این رو زمانی که می خواهید برای یک پردازنده نسل 12 اینتل مادربرد خریداری کنید باید مادربردی انتخاب کنید که رقم اول آن با 6 شروع شود مانند Z690، B660، H670 و… همچنین عکس قضیه نیز صادق است و زمانی که مادربردی دارید که رقم اول سری آن با 6 شروع می شود باید پردازنده ای از نسل 12 اینتل را انتخاب کنید.

انتخاب چیپست مناسب در خصوص پردازنده های AMD نیز برقرار است. به گونه ای که پردازنده های نسل 5 AMD با چیپست های سری 500 این شرکت سازگار هستند. بنابراین زمانی که یک پردازنده نسل 5 ای ام دی خریداری می کنید، باید از مادربردی استفاده کنید که از چیپست سری 500 برخوردار باشد. مانند A520، B550 و X570. البته برعکس این موضوع نیز برقرار بوده و اگر برای مثال مادربردی با شماره X570 خریداری کردید باید حتما از پردازنده نسل پنجم AMD استفاده کنید. تا اینجا با شمای کلی از چیپست ها آشنا شدیم و حالا خوب است در این راهنمای خرید مادربرد به این موضوع بپردازیم که خود چیپست ها چه تفاوتی با هم دارند. برای مثال چه تفاوتی میان چیپست های سری Z و B در پردازنده های اینتل و یا B و X در پردازنده های AMD وجود دارد. ما در ادامه هر یک از این چیپست ها را بررسی می کنیم.

چیپست های اینتل

همانطور که گفتیم اینتل در حال حاضر چیپست های سری 600 خود را برای پردازنده های نسل 12 عرضه می کند. شرح اسامی مختلف چیپست های اینتل در ادامه آمده است. همانطور که در ابتدا نیز گفته شد صرفا مادربرد هایی بررسی می شوند که برای استفاده های خانگی و گیمینگ باشند. بنابراین در ادامه تنها چیپست های Z، B و H اینتل بررسی می شوند و کاری به مادربرد های ورک استیشن که از چیپست سری W استفاده می کنند نداریم.

چیپست های سری Z اینتل

اصلی ترین ویژگی چیپست های سری Z، قابلیت آنها برای اورکلاک پردازنده است. در واقع اگر شما پردازنده ای دارید که قابلیت اورکلاک دارد و می خواهید آن را اورکلاک کنید باید حتما از مادربردی استفاده کنید که دارای چیپست Z باشد. این چیپست ها ویژگی های دیگری نیز دارند. از جمله اینکه می توانند از 4 ماژول DIMM رم با مجموع حجم حافظه 128 گیگابایتی پشتیبانی کنند. پشتیبانی از حداکثر 8 پورت SATA 3 و حداکثر 14 پورت USB 2.0 و یا 10 پورت USB 3.2 از دیگر قابلیت های مادربرد هایی است که دارای چیپست سری Z (در حال حاضر Z690) هستند. این چیپست ها همچنین از باس PCIe 5.0 به صورت 1×16 و یا 2×8 پشتیبانی می کنند. علاوه بر این موارد، مادربرد هایی که دارای چیپست Z690 هستند معمولا برای گیمینگ ساخته شده اند و از این رو در آنها از قطعات با دوام تری برای کاربری سنگین و طولانی مدت است استفاده شده است. این مادربرد ها معمولا دارای خنک کننده هایی برای بخش های مختلف هستند که باعث افزایش دوام قطعات می شود. بنابراین اگر در این راهنمای خرید مادربرد می خواهید یک گزینه عالی برای سیستم گیمینگ و پردازنده های نسل 12 اینتل انتخاب کنید و نیاز دارید پردازنده خود را اورکلاک کنید حتما از مادربردی با چیپست Z690 استفاده کنید.

چیپست های سری B اینتل

 چیپست های سری B اینتل که هم اکنون نسخه B660 آنها عرضه می شود، در یک پله پایین تر از چیپست های سری Z قرار می گیرند. در حال حاضر چیپست B660 قابلیت اورکلاک پردازنده را ندارد و تنها قابلیت اورکلاک رم را دارد. این چیپست اینتل قابلیت پشتیبانی از 128 گیگابایت حافظه رم در چهار ماژول را دارد. قابلیت پشتیبانی از 12 پورت USB 2.0 و 6 پورت USB 3.2 از دیگر ویژگی های مادربرد هایی است که از چیپست B660 استفاده می کنند. این چیپست همچنین می تواند از 4 پورت SATA 3 پشتیبانی کند. پشتیبانی از باس PCIe 5 در این چیپست به 1×16 محدود می شود. مادربرد هایی که به چیپست B660 مجهز هستند در مدل هایی برای استفاده معمولی و همچنین مدل هایی برای استفاده گیمینگ عرضه می شوند. مدل هایی که برای گیمینگ عرضه می شوند از نظر کیفیت قطعات در سطح مناسبی قرار دارند ولی همچنان نمی توانند با مادربرد هایی که از چیپست های سری Z استفاده می کنند رقابت کنند. اگر در این راهنمای خرید مادربرد می خواهید مادربردی با کیفیت مناسب و قیمت متعادل انتخاب کنید و از سویی نمی خواهید پردازنده خود را اورکلاک کنید، می توانید از مادربردی با چیپست B660 اینتل استفاده کنید. همچنین مادربرد های دارای این چیپست برای استفاده های اداری و کاربری معمولی و خانگی نیز مناسب هستند.

چیپست های سری H اینتل

چیپست های سری H اینتل در حال حاضر در دو سری H610 و H670 عرضه می شوند. مادربرد هایی که از چیپست H610 استفاده می کنند قابلیت هیچگونه اورکلاکی چه برای رم و چه برای پردازنده را ندارند. در عوض مادربرد هایی که از چیپست H670  استفاده می کنند می توانند رم را اورکلاک کنند اما قابلیت اورکلاک پردازنده را ندارند. مادربرد های H610 می توانند از 2 ماژول رم با مجموع حجم حافظه 64 گیگابایتی پشتیبانی کنند ولی این ارقام برای سری H670 به چهار ماژول و مجموع 128 گیگابایت می رسد. مادربرد های H610 و H670 به ترتیب از 10 و 14 پورت USB 2.0 پشتیبانی می کنند. پورت های قابل پشتیبانی USB 3.2 در این مادربرد ها به ترتیب به 4 و 8 پورت می رسد. مادربرد های سری H610 می توانند از 4 پورت SATA 3 پشتیبانی کنند در حالی که این عدد برای سری H670 به 8 پورت می رسد. در مجموع با اینکه هر دو چیپست H610 و H670 از یک سری هستند ولی قابلیت های متفاوتی دارند. اگر می خواهید سیستمی برای گیمینگ انتخاب کنید می توانید از نمونه های سطح بالای مادربرد های H670 استفاده کنید که قیمت مناسب تری نسبت به مادربرد های سری Z690 دارند. اگر می خواهید یک مادربرد برای سیستم اداری و یا برای سیستمی با کاربری معمول و روزانه انتخاب کنید بهتر است از سری H610 استفاده کنید.

چیپست های سری 600 اینتل
چیپست/ قطعه	قابلیت اورکلاک پردازنده	قابلیت اورکلاک رم	تعداد ماژول رم	حداکثر حافظه رم	پورت SATA
Z690	دارد	دارد	4	128	8
B660	ندارد	در برخی نمونه ها	4	128	4
H670	ندارد	دارد	4	128	8
H610	ندارد	ندارد	2	64	4

چیپست های AMD

چیپست های سری 500 AMD که برای پردازنده های نسل پنجم این شرکت توسعه یافته اند در سه سری A، B و X طبقه بندی می شوند. این چیپست ها از نظر کارایی و کیفیت با یکدیگر تفاوت دارند. از این رو هر یک را بررسی می کنیم.

چیپست های سری X

 چیپست های سری X شرکت AMD که در حال حاضر جدید ترین آنها با نام X570 عرضه شده است، بالاترین سطح چیپست های خانگی و گیمینگی هستند که توسط این شرکت ارائه شده است. این چیپست که در سال 2019 راهی بازار شد می تواند از پردازنده هایی با معماری ZEN+، ZEN2 و ZEN3 شرکت AMD پشتیبانی کند. مادربرد های دارای این چیپست قابلیت اورکلاک پردازنده را دارند. از دیگر ویژگی آنها می توان به قابلیت پشتیبانی از PCIe 4.0 x16 اشاره کرد. از این رو هنوز نمی توانند از PCIe 5.0 پشتیبانی کنند. قابلیت پشتیبانی از 8 پورت USB 3.2 GEN 2 و یا 4 پورت USB 2.0 و تا 12 پورت SATA 3  از دیگر ویژگی های مادربرد هایی است که از این چیپست استفاده می کنند. مادربرد های دارای این چیپست می توانند با استفاده از فناوری SLI انویدیا یا CrossFire شرکت AMD از چند کارت گرافیک همزمان استفاده کنند. در مجموع مادربرد هایی که از چیپست X570 استفاده می کنند گزینه های بسیار خوبی برای گیمینگ و اورکلاک پردازنده محسوب می شوند. مادربرد های دارای این چیپست از قطعات با کیفیت و مقاوم در برابر حرارت ناشی از قطعات با قدرت بالا ساخته شده اند و از این رو برای گیمینگ مناسب هستند. در مقام مقایسه می توان X570 را با Z960 مقایسه کرد.

چیپست های سری B

چیپست های سری B شرکت AMD که در حال حاضر جدید ترین آنها با نام B550 عرضه شده است، در مادربرد هایی به کار می روند که بعضا برای استفاده های گیمینگ نه چندان سنگین و یا استفاده های معمول خانگی طراحی شده اند. مادربرد هایی که از چیپست های سری B استفاده می کنند قابلیت اورکلاک پردازنده را دارند ولی به واسطه اینکه معمولا قطعات اینگونه مادربرد ها به اندازه سری X با کیفیت و مقاوم نیست، بهتر است از اورکلاک سنگین و طولانی خودداری کنید. این مادربرد ها تنها از PCIe 3.0 پشتیبانی می کنند و خبری از PCIe 4.0 نیست. بنابراین نمی توانید از بسیاری کارت های گرافیک جدید در سیستمی که چنین مادربردی دارد استفاده کنید. مادربرد هایی که از چیپست B550 استفاده می کنند می توانند از چند کارت گرافیک AMD به صورت همزمان پشتیبانی کنند ولی تنها مادربرد های ساخته چند شرکت محدود که چیپست B550 دارند می توانند از چند کارت گرافیک اینتل به صورت همزمان استفاده کنند. پشتیبانی از 2 پورت USB 3.2  GEN 2، 6 پورت USB 2.0 و 6 پورت SATA 3 از دیگر ویژگی های مادربرد هایی است که از چیپست B550 استفاده می کنند. در مجموع اگر در این راهنمای خرید مادربرد به دنبال گزینه ای مقرون به صرفه هستید که از طرفی در برخی مدل ها کارایی بالایی در زمینه اورکلاک و گیمینگ نیز داشته باشد می توانید مادربردی با چیپست B550 را انتخاب کنید.

چیپست سری A

جدید ترین چیپست سری A شرکت AMD با نام A520 در سال 2020 وارد بازار شد. این چیپست به عنوان گزینه ای اقتصادی برای کسانی مطرح است که هدفشان از خرید کامپیوتر، استفاده های روزمره و معمولی است و به گیمینگ، آن هم با قطعات پر قدرت فکر نمی کنند. مادربرد های دارای چیپست قابلیت اورکلاک پردازنده را ندارند. از دیگر ویژگی های این مادربرد ها می توان به پشتیبانی از 1 پورت USB 3.2 GEN 2 و یا 6 پورت USB 2.0 اشاره کرد. این مادربرد ها قابلیت پشتیبانی از PCIe 3 x6 را دارند، بنابراین نمی توانید بسیاری از کارت های گرافیک جدید را در آنها استفاده کنید. مادربرد های دارای چیپست A520 تنها می توانند تا 4 پورت SATA 3 را پشتیبانی کنند. این مادربرد ها اصولا نمی توانند از چند کارت گرافیک همزمان چه از انویدیا و چه از AMD پشتیبانی کنند. در مجموع مادربرد هایی که از چیپست A520 استفاده می کنند گزینه های مناسبی برای استفاده های اداری و روزمره بوده و نمی توانند گزینه های مناسبی برای گیمینگ باشند. بنابراین اگر در این راهنمای خرید مادربرد به دنبال گزینه ای مقرون به صرفه هستید، گزینه ای بهتر از مادربرد های دارای چیپست A520 پیدا نخواهید کرد.

چیپست های سری 500 AMD
چیپست/ قطعه	قابلیت اورکلاک پردازنده	قابلیت اورکلاک رم	تعداد ماژول رم	حداکثر حافظه رم	پورت SATA
X570	دارد	دارد	4	128	8
B550	دارد	دارد	4	128	8
A520	ندارد	ندارد	4	128	4

هماهنگی مادربرد با کارت گرافیک

کارت گرافیک یکی از اصلی ترین قطعات کامپیوتر هاست و جایگاه خاصی در بین سیستم های گیمینگ دارد. بنابراین در این راهنمای خرید مادربرد خوب است بدانیم چه کارت گرافیکی برای مادربرد ما مناسب است. ابتدا بگوییم که کارت های گرافیک به اسلات PCIe متصل می شوند. هر کارت گرافیک بنا به ساخت خود به یک نسل از PCIe متصل می شود که ممکن است  PCIe 3.0 باشد یا PCIe 4.0 و یا PCIe 5.0 باشد. بنابراین اگر مادربرد شما دارای PCIe 4.0 است نمی توانید از کارت گرافیکی که به اسلات PCIe 5.0 متصل می شود استفاده کنید. (تا می 2022 همچنان کارت گرافیکی که به PCIe 5.0 نیاز داشته باشد عرضه نشده است ولی احتمالا همین امسال کارت های گرافیک RTX 4000 انویدیا معرفی شوند که به این اسلات نیاز داشته باشند).

موضوع مهم دیگر سایز PCIe است. ابعاد PCIe شامل x1، x4، x8 و x16 می شود که هر یک دارای تعداد خاصی پین هستند. این تعداد پین برای سایز x1 برابر با 18 پین و برای x16 برابر با 84 پین است. نکته مهم در این خصوص اینکه اگر مادربرد شما تنها از سایز x8 پشتیبانی می کند نمی توانید از کارت گرافیکی که به اسلات x16 نیاز دارد استفاده کنید. اما برعکس این قضیه وجود ندارد و اگر مادربرد شما از اسلات x16 برخوردار باشد، می توانید از کارت گرافیکی با اسلات x8 استفاده کنید. بنابراین حتما در زمان اسمبل کردن سیستم و انتخاب قطعا به سایز PCIe توجه کنید. در حال حاضر به ندرت بتوان کارت گرافیکی که از سایزی پایین تر از PCIe x16 استفاده کند پیدا کنید. بنابراین در هنگام انتخاب مادربرد حتما توجه داشته باشید که مادربرد شما از سایز x16 پشتیبانی کند.

مورد بعد کیفیت قطعات مورد استفاده در مادربرد است. به فرض اینکه یک مادربرد ارزان قیمت از PCIe 4.0 با سایز x16 نیز پشتیبانی کند، نمی تواند برای کارت گرافیک قدرتمندی نظیر RTX 3080 Ti مناسب باشد. چرا که این کارت گرافیک و نمونه های مشابه و قوی تر با قدرتی که دارند فشار بسیار زیادی بر مادربرد وارد می کنند و از این رو مادربرد در کوتاه مدتی از کار خواهد افتاد و احتمالا بخش های مهمی از آن خواهد سوخت. بنابراین کارت گرافیک شما باید با کیفیت مادربرد همخوانی داشته باشد. از این روست که توصیه می شود از مادربرد هایی استفاده کنید که به صورت اختصاصی برای گیمینگ ساخته شده باشند و از چیپست های سری Z اینتل و یا سری X شرکت AMD استفاده کنند.

هماهنگی مادربرد با حافظه RAM

مادربرد ها برای نسل های مختلف رم ها ساخته می شوند. برای مثال مادربرد های جدید برای پشتیبانی از رم های DDR5 ساخته شده اند و بنابراین نمی توانید از رم های دیگری بر روی آنها استفاده کنید. موضوع مهم دیگر فرکانسی است که مادربرد می تواند از آن پشتیبانی کند. اگر شما دارای رمی باشید که حداکثر فرکانس آن به 7000 MHz می رسد و از سویی مادربرد شما بتواند نهایتا از فرکانس 5200 MHz پشتیبانی کند، عملا فرکانس قابل استفاده نیز همین 5200 MHz خواهد بود. رم نیز مانند پردازنده قابلیت اورکلاک دارد. بنابراین اگر می خواهید رم کامپیوتر خود را اورکلاک کنید باید حتما از مادربردی استفاده کنید که این قابلیت را داشته باشد چرا که اگر مادربرد چنین قابلیتی نداشته باشد عملا نمی توانید رم را اورکلاک کنید. مورد مهم در خصوص رم اینکه اگه می خواهید رم خود را اورکلاک کنید بهتر است از مادربرد هایی استفاده کنید که از نظر کیفیت قطعات توانایی مقاومت در برابر فرکانس های بالا برای طولانی مدت را داشته باشند.

مورد بعد میزان حجم حافظه قابل پشتیبانی توسط مادربرد است. در حال حاضر معمولا مادربرد های گیمینگ از حداکثر 128 گیگابایت حافظه پشتیبانی می کنند ولی مادربرد های سطح پایین معمولا تا 64 گیگابایت حافظه را بیشتر پشتیبانی نمی کنند. اغلب کاربران این میزان حجم حافظه رم را پر نمی کنند بنابراین نیازی نیست زیاد به مجموع حافظه رم قابل پشتیبانی حساس باشید. در عوض بهتر است به تعداد ماژول ها حساس باشید. مادربرد های بالا رده معمولا تا 4 ماژول را پشتیبانی می کنند و مادربرد های پایین رده بیشتر از 2 ماژول را ساپورت نمی کنند. در مجموع یکی از مهمترین نکات در این راهنمای خرید مادربرد، همین موضوع رم و قابلیت اورکلاک و حجم حافظه است. به خصوص اورکلاک شاید برای برخی بسیار مهم باشد چرا که اصولا رم ها با آن فرکانسی که تبلغ می شوند کار نمی کنند و برای رسیدن به چنین فرکانس باید رم را اورکلاک کنید.

فرم فکتور مادربرد

مادربرد در فرم فکتور ها (ابعاد) متنوعی تولید می شوند که نمونه های بزرگتر آنها با نام Advanced Technology eXtended یا به اختصار ATX شناخته می شود که البته برای مدل های کوچکتر از اصطلاح ITX استفاده می شود. فرم فکتور مادربرد ها از کوچک به بزرگ شامل:  Pico ITX، Nano ITX، Mini ITX، Micro ATX، Standard ATX،  Extended ATXو XL ATX می شود. از آنجا که مدل های کوچک، برای گیمینگ و کاربری خانگی کاربردی ندارند و از سویی فرم فکتور XL ATX نیز اغلب برای پردازنده های فوق حرفه ای سری X اینتل و سری Threadripper شرکت AMD عرضه می شدند که با توقف تولید این پردازنده ها دیگر عرضه نمی شوند، بنابراین در ادامه سه مدل پر کاربرد یعنی Micro ATX، Standard ATX و Extended ATX را بررسی می کنیم. اما پیش از آن بگوییم که چرا فرم فاکتور مادربرد یک مولفه اساسی در راهنمای خرید مادربرد محسوب می شود. مهمترین موضوع در خصوص فرم فکتور این است که کیس ها نیز در سایز های متفاوتی تولید می شوند و شما باید کیسی انتخاب کنید که با فرم فکتور مادربرد شما همخوانی داشته باشد. موضوع بعد تعداد قطعات است به گونه ای که هر سایز از مادربرد تعداد قطعات خاصی را در خود جای می دهد. برای مثال اغلب مادربرد های Micro ATX تنها دو ماژول رم را در خود جای می دهند در حالی که این عدد در یک مادربرد Extended ATX به 4 و یا 8 ماژول نیز می رسد.

مادربرد Micro ATX

 مادربرد های Micro ATX که با نام MATX نیز شناخته می شوند، دارای ابعاد 244 در 244 میلی متر هستند و بیشتر برای استفاده های خانگی ساخته شده اند. چنین مادربرد هایی معمولا دو ماژول رم را در خود جای می دهند (هر چند مدل های محدودی نیز وجود دارند که چهار ماژول را پشتیبانی می کنند). همچنین مادربرد های Micro ATX از نظر تعداد پورت USB و SATA تعداد کمتری را نسبت به مادربرد های بزرگتر را پشتیبانی می کنند. مهمترین مزیت این مادربرد ها این است که به کیس کوچکتری نیاز دارند. بنابراین اگر زیاد کیس خود را جابجا می کنید، می توانید یک مادربرد Micro ATX برای کیس کوچک خود خریداری کنید. پیشنهاد می کنیم بر روی چنین مادربرد هایی از قطعات با قدرت بالا استفاده نکنید چرا که به دلیل سطح کوچکتر و نزدیکی قطعات به همدیگر، معمولا جریان هوای مناسبی وجود نداشته و از این رو احتمال گرم شدن بیش از اندازه قطعات وجود دارد.

مادربرد های Standard ATX

مادربرد های Standard ATX که معمولا به صورت ATX شناخته می شوند، بخش عمده بازار مادربرد ها را به خود اختصاص می دهند. این مادربرد ها که ابعادی برابر با 305 در 244 میلی متر دارند، از نظر سایز و قطعات در سطح نرمال قرار دارند به گونه ای که نه آنقدر بزرگ هستند که به کیس های بزرگ نیاز داشته باشند و نه آنقدر کوچک هستند که تعداد قطعات قابل نصب بر روی آنها محدود باشد. این مادربرد ها معمولا از 4 ماژول رم پشتیبانی می کنند و اغلب می توانند از دو اسلات PCIe x16 نیز پشتیبانی کنند. بنابراین می توانند نیاز شما به یک مادربرد گیمینگ نرمال را کاملا رفع کنند. اما همچنان محدودیت هایی وجود دارند که هر چند زیاد مهم نیستند ولی ممکن است برای برخی کاربران و گیمر ها اهمیت بالایی داشته باشد. برای نمونه مادربرد های Standard ATX تنها از حافظه های SSD با فرم فکتور M.2 2280 پشتیبانی می کنند. بنابراین اگر برای خرید یک SSD با فرم فکتور M.2 22110 برنامه ریزی کرده اید، نمی توانید آن را بر روی این مادربرد نصب کنید. (البته همیشه استثنا هایی نیز وجود دارد).

مادربرد های Extended ATX

مادربرد های Extended ATX که با نام اختصاری EATX نیز شناخته می شوند، بزرگترین مادربرد ها محسوب می شوند و ابعادی برابر با 305 در 330 میلی متر دارند. این مادربرد ها به عنوان گزینه های سطح بالایی که به طور خاص برای گیمر های حرفه ای ساخته شده اند مطرح هستند. مادربرد های Extended ATX از هر چیزی بیشترین و بهترین آن را دارند. پشتیبانی از 4 ماژول رم، پشتیبانی از حافظه SSD با بزرگترین فرم فکتور M.2 22110، پشتیبانی از دو اسلات PCIe با سایز x16 و… از ویژگی های این مادربرد ها محسوب می شوند. مادربرد های Extended ATX به عنوان بهترین گزینه ها برای استفاده گیمینگ آن هم با کارت گرافیک قوی محسوب می شوند چرا که شرکت های سازنده اغلب این مادربرد ها را با ماژول ها حرارتی مجهز می کنند تا با دفع مناسب حرارت، امکان استفاده از طولانی مدت از قطعات پر قدرت فراهم شود. همچنین به دلیل کیفیت بالای قطعات و همچنین فاصله مناسب قطعات از یکدیگر، احتمال داغ کردن قطعه به حداقل می رسد. بنابراین اگر گیمر حرفه ای هستید و در این راهنمای خرید مادربرد به دنبال یک گزینه ایده عال برای گیمینگ حرفه ای هستید حتما یک مادربرد با فرم فکتور Extended ATX انتخاب کنید.

حافظه ذخیره سازی

حجم بازی ها روز به روز در حال افزایش است به گونه ای که دیگر حافظه های یک ترابایتی در حال منسوخ شدن هستند. در واقع اگر گیمر حرفه ای باشید، حافظه کامپیوتر شما باید بیش از دو ترابایت باشد. حجم حافظه بالا مستلزم این است که مادربرد شما از تعداد مورد نیاز HDD و SSD پشتیبانی کند. این موضوع به خصوص در مورد SSD اهمیت بالایی دارد اما چرا؟ دلیل آن این است که حافظه های HDD در حجم های بالا قابل خریداری هستند. برای مثال شما می توانید یک حافظه HDD با حجم 20 ترابایت خریداری کنید و همان یک حافظه را که بر روی کامپیوتر نصب کنید برای مدتهای طولانی از حافظه جدید بی نیاز خواهید بود. اما حافظه های SSD به ندرت در حجم های بالا عرضه می شوند. برای مثال شرکت سامسونگ که از مهمترین سازندگان حافظه های SSD است، بالاترین حجمی که عرضه می کند تنها 2 ترابایت است.

بنابراین اگر می خواهید حافظه کامپیوتر خود را کاملا SSD انتخاب کنید و مثلا 6 ترابایت حافظه نیاز دارید، باید مادربردی داشته باشید که بتواند سه حافظه SSD را در خود جای دهد (از آنجا که بازار در دست حافظه های SSD با فرم فکتور M.2 است بنابراین ما تنها در رابطه با این حافظه ها صحبت می کنیم). از سویی باید توجه داشته باشید که فرم فکتور حافظه شما توسط مادربرد قابل پشتیبانی باشد چرا که برای مثال ممکن است یک مادربرد اصولا از فرم فکتور M.2 پشتیبانی کند ولی نتواند از تایپ M.2 2280 پشتیبانی کند. در مجموع از آنجا که به ندرت مادربردی را بتوان یافت که از تعداد بالای 3 حافظه SSD با فرم فکتور M.2 پشتیبانی کند، پیشنهاد ما این است که از حافظه هیبریدی، یعنی ترکیبی از SSD و HDD استفاده کنید. همچنین می توانید از حافظه های SSD که با فرم فکتور های نزدیک به HDD ها عرضه می شوند استفاده کنید که البته سرعت آنها به اندازه M.2 نیست.

خروجی تصویر

خروجی تصویر نتیجه تمام کار اجزای کامپیوتر است. مادربرد ها از دو پورت برای خروجی تصویر استفاده می کنند که شامل DisplayPort و HDMI می شود. نکته قابل توجه در این زمینه این است که اگر کارت گرافیکی دارید که برای مثال از پورت DisplayPort 1.4a پشتیبانی می کند و در آن سو مادربرد شما دارای پورت DisplayPort 1.2 است، نمی توانید از همه امکانات DisplayPort 1.4a استفاده کنید. بنابراین طبق این راهنمای خرید مادربرد خوب است در این زمینه نیز دقت کافی داشته باشید.

چی بخریم؟

سازندگان زیادی هستند که مادربرد تولید می کنند. در این بین ایسوس بزرگترین تولید کننده مادربرد محسوب می شود. بخش ROG این شرکت نیز با محصولات فوق العاده خود می تواند هر گیمری را راضی کند. شرکت MSI از دیگر تولید کنندگان مادربرد است که محصولات آن به خصوص برای گیمر ها توسعه یافته است. شرکت گیگابایت نیز از پیشرو های ساخت مادربرد است. ASROCK نیز نام دیگری است که در زمینه ساخت مادربرد می درخشد. ما در ادامه برخی مادربرد های عرضه شده توسط این شرکت ها را برای کاربری های مختلف بررسی می کنیم. برخی از مادربرد های این فهرست را می توانید از هیماشاپ خریداری کنید.

مقایسه و خرید مادربرد در هیماشاپ

شماره 1: مادربرد ROG MAXIMUS Z690 EXTREME GLACIAL

سازنده: ایسوس

پردازنده: نسل 12 اینتل

سطح کاربری: گیمینگ حرفه ای

مادربرد ROG MAXIMUS Z690 EXTREME GLACIAL همانطور که از نامش پیداست دارای چیپست Z690 است و از این رو از پردازنده های نسل 12 اینتل پشتیبانی می کند. این مادربرد با فرم فکتور EATX ساخته شده و می تواند از 4 ماژول رم DDR5 با حداکثر فرکانس 6400 MHz و مجموع حافظه 128 گیگابایت پشتیبانی کند. از مهمترین ویژگی های این مادربرد، وجود یک واتر بلاک بزرگ برای پردازنده است که با همکاری شرکت EKWEB که متخصص ساخت واتر بلاک است ساخته شده است. از این رو این مادربرد گزینه ای مناسب برای پردازنده های بسیار پر قدرتی همچون Core i9 12900KS محسوب می شود. همچنین یک هیت سینک بزرگ برای حافظه  M.2 SSD وجود دارد که می تواند به خوبی از پس خنک کردن آن برآید. برخورداری از دو اسلات PCIe 5.0 با سایز x16 نیز باعث می شود بتوانید دو کارت گرافیک بزرگ و به روز را به راحتی استفاده کنید. قابلیت پشتیبانی از سه حافظه با فرم فکتو M.2 و شش حافظه HDD با پورت SATA از دیگر ویژگی های این مادربرد محسوب می شود. اگر در این راهنمای خرید مادربرد دنبال یک گزینه حرفه ای هستید و هزینه آن چندان برایتان مهم نیست، می توانید مادربرد ROG MAXIMUS Z690 EXTREME GLACIAL را انتخاب کنید.

شماره 2: مادربرد: Z690 AORUS XTREME WATERFORCE

سازنده: گیگابایت

پردازنده: نسل 12 اینتل

سطح کاربری: گیمینگ حرفه ای

مادربرد Z690 AORUS XTREME WATERFORCE یکی از بهترین مادربرد های بازار است. این مادربرد ساخت گیگابایت که با فرم فکتور EATX ساخته شده، می تواند تا 4 ماژول رم DDR5 با حداکثر فرکانس 6600 MHz و حداکثر حافظه 128 گیگابایت را پشتیبانی کند. پشتیبانی از یک اسلات PCIe x16 از دیگر ویژگی های این مادربرد محسوب می شود. این مادربرد در بخش های مختلف خود دارای پوشش ترمال است و از این رو می تواند به خوبی در برابر گرما مقاومت کند. از دیگر ویژگی های مادربرد Z690 AORUS XTREME WATERFORCE برخورداری از واتر بلاک برای پردازنده است که باعث شده نیازی نباشد حتما از کولر بسیار قدرتمندی در کنار آن استفاده کنید. این مادربرد همچنین دارای یک هیت سینک برای حافظه SSD M.2 است که باعث می شود بتوانید به راحتی از چنین حافظه هایی با کارایی بالا استفاده کنید. در مجموع اگر می خواهید یک مادربرد حرفه ای برای قطعات پر قدرت داشته باشید، می توانید Z690 AORUS XTREME WATERFORCE را در بین اولین انتخاب های خود قرار دهید.

شماره 3: مادربرد MEG X570 GODLIKE

سازنده: MSI

پردازنده: نسل پنجم AMD

سطح کاربری: گیمینگ حرفه ای

طرفدار پلتفرم AMD هستید و به دنبال یکی از بهترین مادربرد های بازار برای پردازنده های این شرکت هستید؟ این شما و این مادربرد MEG X570 GODLIKE ساخت شرکت خوش نام MSI. این مادربرد که با فرم فکتور EATX عرضه می شود، را می توان یکی از بهترین مادربرد های ساخته شده برای پردازنده های نسل پنجم AMD دانست. همانطور که می دانیم در حال حاضر (می 2022) پلتفرم AMD از رم DDR5 پشتیبانی نمی کند و از سویی خبری از PCIe 5.0 نیز نیست (هر چند در حال حاضر زیاد نیازی به آن احساس نمی شود). این مادربرد می تواند تا 4 ماژول رم DDR4 را با حداکثر فرکانس 5000 MHz و حداکثر حجم 128 گیگابایت پشتیبانی کند. چهار اسلات PCIe 4.0 با سایز x16 نیز باعث می شود بتوانید به راحتی از چند کارت گرافیک همزمان استفاده کنید. قابلیت پشتیبانی از 4 پورت SATA و 3 اسلات M.2 باعث شده دست شما برای استفاده از حافظه های حجیم نیز باز باشد. در مجموع اگر در این راهنمای خرید مادربرد به دنبال یک گزینه فوق العاده برای پلتفرم AMD هستید، پیشنهاد ما مادربرد MEG X570 GODLIKE است.

شماره 4: مادربرد ROG MAXIMUS Z690 FORMULA

سازنده: ایسوس

پردازنده: نسل 12 اینتل

سطح کاربری: گیمینگ بالا رده

می خواهید یک مادربرد با چیپست Z690 داشته باشید ولی نمی خواهید هزینه سنگینی کنید؟ پس مادربرد ROG MAXIMUS Z690 FORMULA برای شما ساخته شده است. این مادربرد قیمتی در حدود یک سوم مادربرد شماره یک دارد ولی کیفیت و کارایی آن در خور توجه است. مادربرد ROG MAXIMUS Z690 FORMULA که با فرم فکتور ATX ساخته شده است می تواند تا 4 ماژول رم با حداکثر فرکانس 6400 MHz و حافظه 128 گیگابایت را پشتیبانی کند. قابلیت پشتیبانی از دو اسلات PCIe 5.0 با سایز x16 ای دیگر ویژگی های ROG MAXIMUS Z690 FORMULA است. قابلیت پشتیبانی از 4 اسلات M.2 و 6 پورت SATA از دیگر ویژگی های این مادربرد است. شاید در اینجا یک سوال ایجاد شود و آن اینکه وقتی این مادربرد از نظر تعداد و نوع قطعات با مادربرد شماره 1 این لیست برابری می کند پس چه نیازی به هزینه اضافه است؟ در پاسخ باید گفت این موضوع به کیفیت ساخت قطعات و بدنه مادربرد بر می گردد که در مادربرد شماره 1 بیشتر بوده و از این رو دوام آن برای کاربری های طولانی بسیار بهتر است. از طرفی مادربرد شماره یک از نظر کولینگ عملکرد به مراتب بهتری دارد. در نتیجه اگر در این راهنمای خرید مادربرد به دنبال گزینه ای برای گیمینگ هستید ولی نمی خواهید فشار زیادی به سیستم وارد کنید می توانید با داشتن مادربرد ROG MAXIMUS Z690 FORMULA از گیمینگ بالا رده لذت ببرید.

شماره 5: مادربرد MPG X570S CARBON MAX WIFI

سازنده: MSI

پردازنده: نسل پنجم AMD

سطح کاربری: گیمینگ سطح بالا

مادربرد MPG X570S CARBON MAX WIFI که با فرم فکتور ATX ساخته شده است، گزینه ای عالی برای کسانی است که می خواهند با هزینه ای کمتر، یک مادربرد با چیپست X570 شرکت AMD خریداری کنند. این مادربرد می تواند از 4 ماژول رم DDR4 با حداکثر حافظه 128 گیگابایت و حداکثر فرکانس 5300 MHz پشتیبانی کند. این مادربرد از اسلات PCIe 4.0 در سایز x16 نیز پشتیبانی می کند. قابلیت پشتیبانی از 8 پورت SATA و 4 اسلات M.2 از دیگر ویژگی های این مادربرد است. مادربرد MPG X570S CARBON MAX WIFI از نظر کارایی کولینگ نیز در سطح مناسبی ارزیابی می شود و دارای هیت سینک برای SSD هاست. در مجموع این مادربرد گزینه ای بسیار با ارزش از نظر کیفیت به قیمت است. با این حال ذکر این نکته ضروری است که این مادربرد برای استفاده های بسیار سنگین (مانند استفاده طولانی مدت در گیم نت) ساخته نشده است مگر اینکه سیستم کولینگ قدرتمندی با آن همراه شده باشد.

شماره 6: PRIME Z690-A

سازنده: ایسوس

پرازنده: نسل 12 اینتل

سطح کاربری: گیمینگ متوسط و کاربری خانگی

اگر می خواهید هزینه ها را باز هم پایین تر بیاورید ولی همچنان مادربردی با کیفیت داشته باشید که از چیپست Z690 اینتل برخوردار باشد و با فرم فکتور ATX ساخته شده باشد، شاید به ندرت بتوانید گزینه ای بهتر از مادربرد PRIME Z690-A ساخت ایسوس پیدا کنید. در مقام مقایسه از نظر قیمت باید گفت با قیمت مادربرد شماره 1 این راهنمای خرید مادربرد، می توانید 7 مادربرد PRIME Z690-A خریداری کنید! این مادربرد قابلیت پشتیبانی از 4 ماژول DIMM رم با حداکثر حجم 128 گیگابایت و حداکثر فرکانس 6000 MHz را دارد. پشتیبانی از اسلات PCIe 5.0 با سایز x16، پشتیبانی از 4 اسلات M.2 و 4 پورت SATA از دیگر ویژگی های این مادربرد است. با وجود قیمت نسبتا پایین، مادربرد PRIME Z690-A دارای کیفیت مناسبی از نظر بدنه است ولی ناگفته پیداست که نباید زیاد به آن فشار آورد تا دوام آن تضمین شود. این مادربرد برای گیمر هایی ساخته شده است که می خواهند از کارت های گرافیکی در رده RTX 3070 و پردازنده ای در رده Core i5 12600K استفاده کنند گزینه مناسبی است.

شماره 7: مادربرد ROG STRIX B550-XE GAMING WIFI

سازنده: ایسوس

پردازنده: نسل پنجم AMD

سطح کاربری: گیمینگ متوسط و کاربری خانگی

مادربرد ROG STRIX B550-XE GAMING WIFI از دیگر گزینه های بسیار با ارزش لیست راهنمای خرید مادربرد است. این مادربرد از فرم فکتور ATX برخوردار بوده و می تواند تا 4 ماژول رم DDR4 با حداکثر فرکانس 4866 MHz را پشتیبانی کند. پشتیبانی از دو اسلات M.2 و 6 پورت SATA 3 از دیگر ویژگی های مادربرد ROG STRIX B550-XE GAMING WIFI است. این مادربرد همچنین از دو اسلات PCIe 4.0 x16 پشتیبانی می کند. در مجموع این مادربرد ایسوس که بر پلتفرم AMD ساخته شده است گزینه مناسبی برای گیمینگ سطح متوسط است. هر چند روی کاغذ می توانید از همه پردازنده های AMD و کارت های گرافیک قدرتمند بازار روی این مادربرد استفاده کنید ولی بهتر است فشار زیادی به آن وارد نکنید تا دوام بیشتری داشته باشد. این مادربرد برای کسانی مناسب است که به دنبال گزینه ای مقرون به صرفه و در عین حال با کیفیت مطلوب هستند.

شماره 8: مادربرد MAG B660 TOMAHAWK WIFI

سازنده: MSI

پردازنده: نسل 12 اینتل

سطح کاربری: گیمینگ سطح پایین و کاربری خانگی

مادربرد MAG B660 TOMAHAWK WIFI گزینه ای عالی برای کسانی است که می خواهند یک مادربرد با کیفیت برای استفاده هایی همچون گیمینگ نه چندان سنگین و کاربری خانگی داشته باشند و از طرفی می خواهند مادربرد آنها برای سالها دوام داشته باشد. مادربرد MAG B660 TOMAHAWK WIFI که با فرم فکتور ATX ساخته شده است، با وجود قیمت بسیار مناسب خود، از چهار ماژول رم با حداکثر فرکانس 6200 MHz و حداکثر حجم 128 گیگابایت پشتیبانی می کند. این مادربرد از سه اسلات M.2 و 6 پورت SATA 3 نیز پشتیبانی می کند. در مجموع این مادربرد گزینه ای عالی برای کسانی است که در این راهنمای خرید مادربرد به دنبال گزینه ای با هزینه ای متوسط رو به پایین، برای استفاده خانگی و گیمینگ نه چندان سنگین هستند. قابل توجه اینکه این مادربرد روی کاغذ می تواند از همه کارت های گرافیک پر قدرت بازار پشتیبانی کند ولی اگر از کارت گرافیک پر قدرتی روی آن استفاده شود دوام زیادی نخواهد داشت.

شماره 9: مادربرد TUF GAMING H670-PRO WIFI D4

سازنده: ایسوس

پردازنده: نسل 12 اینتل

سطح کاربری: گیمینگ سطح پایین و کاربری خانگی

مادربرد TUF GAMING H670-PRO WIFI D4 که همانطور که از نامش مشخص است از سری TUF ایسوس است، به عنوان گزینه ای مقرون به صرفه برای کسانی ساخته شده است که مادربردی برای کاربری معمولی و گیمینگ متوسط رو به پایین می خواهند. این مادربرد که با فرم فکتور ATX ساخته شده، قابلیت پشتیبانی از 4 ماژول رم DDR4 با حداکثر فرکانس  5300 MHz را دارد. از دیگر ویژگی های این مادربرد می توان به پشتیبانی از یک اسلات PCIe 5.0 x16 اشاره کرد. این مادربرد همچنین می تواند تا 4 اسلات M.2 و 4 پورت SATA 3 را پشتیبانی کند. در مجموع این مادربرد گزینه مناسبی برای کاربری روزمره و گیمینگ نه چندان حرفه ای محسوب می شود. همانطور که در مورد مادربرد شماره 8 نیز گفتیم، این مادربرد نیز روی کاغذ می تواند از انواع کارت های گرافیک و پردازنده ها پشتیبانی کند ولی استفاده از قطعات با قدرت بالا روی آن باعث کاهش عمر و دوام مادربرد خواهد شد.

شماره 10: مادربرد H610M H DDR4

سازنده: گیگابایت

پردازنده: نسل 12 اینتل

سطح کاربری: اداری و کاربری سبک خانگی

اگر در این راهنمای خرید مادربرد به دنبال گزینه ای با حداقل هزینه برای استفاده در یک اداره و یا استفاده خانگی سبک هستید، مادربرد H610M H DDR4 که از چیپست H610 اینتل برخوردار است گزینه ای بسیار عالی محسوب می شود. این مادربرد توانایی پشتیبانی از 2 ماژول رم DDR4 با حداکثر فرکانس 3200 MHz و حداکثر حجم 64 گیگابایت را دارد. قابلیت پشتیبانی از PCIe 4.0 با سایز x16 و همچنین یک اسلات M.2 و 4 پورت SATA 3 از دیگر ویژگی های این مادربرد اقتصادی است. ناگفته پیداست که نباید به این مادربرد سخت گرفت چرا که اصولا مادربرد هایی با چیپست H610 برای کاربری های در ادارات (مانند کار با مایکروسافت آفیس) و یا استفاده های خانگی (مانند تماشای فیلم) ساخته شده است. بنابراین بهترین پردازنده برای همراهی این مادربرد، پردازنده های سری Core i3 و بهترین کارت های گرافیک نیز حداکثر کارت هایی همچون GTX 1650 و یا GTX 1050 هستند.

جمع بندی و خرید

همانطور که در این راهنمای خرید مادربرد مشاهده کردیم، آیتم های زیادی را باید برای خرید یک مادربرد در نظر گرفت. شاید مهمترین این آیتم ها توجه به سوکت و چیپست باشد که اصول یک مادربرد را تشکیل می دهند. موضوع بعد توجه به کیفیت ساخت است. همانطور که در بالا اشاره شد، یک مادربرد ممکن است روی کاغذ از هر پردازنده و کارت گرافیکی پشتیبانی کند ولی در عمل اگر قطعاتی با قدرتی فراتر از تحمل آن بر رویش نصب شوند، بسته به دوام آن، دیر یا زود خواهد سوخت و از کار خواهد افتاد. حتی ممکن است به قطعات دیگر نیز آسیب وارد شود. بنابراین پیشنهاد ما این است که توجه ویژه ای به کیفیت ساخت داشته باشید تا بتوانید در طولانی مدت به خوبی از مادربرد خود استفاده کنید.